Uluslararası gökbilimci ekibi, Neptün ötesindeki buzlu cisimler arasında dolanan yeni bir cüce gezegen keşfetti. Keşfedilen cisim 700 km çapında ve oldukça geniş bir yörüngeye sahip. Şimdilik adı 2015 RR245 olarak belirlenen cisim Hawaii’deki Kanada-Fransa-Haeaii Teleskopu’nun Dış Güneş Sistemi Kaynakları Araştırması (Outer Solar System Origins Survey, Ossos) sırasında keşfedildi.
British Columbia’daki Victoria Üniversitesi’nden Dr. Michele Bannister: ”Çok heyecanlıyım. Güneş’ten bu kadar uzakta ve sönük olan cismin (araştırmaya yetecek kadar parlak) incelenmesi, bu buzlu cisimleri tanımak ve Güneş Sistemi’nin tarihini anlamak açısından önemli” diyor.
İlk kez, Kanada Ulusal Araştırma Konseyi’nden Dr JJ Kavelaars Ossos, Eylül 2015 ile Şubat 2016 arası verilerinden hareketle bölgede parlak bir cisim olabileceğini ifade etmişti. “Veriler, Güneş’ten Neptün-Güneş uzaklığının iki katı kadar uzakta bir cisim olduğunu ortaya çıkardı” diyor Bannister.
Cüce gezegen bölgedeki tüm cisimlerden 120 kat daha uzağa gidebiliyor. RR245’in çok uzakta olması nedeniyle yüzey özellikleri ya da boyutu net olarak bilinmiyor. “Küçük ve parlak ya da büyük ve mat olabilir” diyor Bannister.
Güneş Sistemi oluşurken dev gezegenlerin etkisi ya da diğer nedenlerle bu tür cisimler oldukça uzağa atılmışlardır. Pluto ve Ceres ile birlikte bugün bilinen en büyük cüce gezegenler arasına giren RR245’de bunlardan biri olabilir. Yine de Neptün ötesi bölgedeki on binlerce cisim arasında daha büyük cisimlerde olabilir.
Yeni Ufuklar uzay aracının Pluto yakınından geçişiyle alınan bilgiler, Güneş’ten oldukça uzakta yüzeyleri donmuş, farklı jeolojik temeli olan ve çeşitli maddelerden oluşmuş birçok cisim olabileceğini göstermişti.
Güneş’ten en fazla 12 milyar km (80 AB*) uzaklaşan RR245, en yakın konumu olan 5 milyar km’ye (34 AB) 2096’da ulaşacak. Son derece eliptik olan yörüngesi, en azından son 100 milyon yıldır Güneş çevresinde dolandığını gösteriyor.
RR245’in bu yörüngeye nasıl kavuştuğu ve geçmişi henüz bilinmemektedir. Gerek adlandırılması gerekse evrimi ile çalışmalar önümüzdeki yıllarda belirlenebilir. İsim konusunda siz de Uluslararası Astronomi Birliği’ne önerilerinizi iletebilirsiniz.
British Columbia Üniversitesi’nden Prof. Brett Gladman: “Ossos, dış Güneş Sistemi’nin tarihini belirlemek için geniş yörüngeye sahip cisimleri keşfetmek amacıyla oluşturulmuştur. Elbette daha düzgün yörüngesi olan cisimler bulmak iyi olurdu, ancak böyle aykırı yörüngesi olan bir cisim bulduğumuz için daha mutluyuz” diyor.
RR245, Ossos’un keşfettiği sayısı beş yüzü aşan cisimlerin en büyüğüdür. “Ossos, muazzam geniş alan kamerası ile donatılmış ve Dünya’daki en karanlık yerlerden birinde bulunan Kanada-Fransa-Hawaii Teleskopu (CFHT) ile yürütülüyor. CFHT’nin olağanüstü gözlem yetenekleri gözlemlerin neredeyse her gece ve hızla yapılmasına olanak sağlıyor. Tesis bu anlamda dünya lideridir” diyor Gladman.
Görünen o ki; 2020’lerde çok büyük LLST gibi teleskoplar kuruluncaya kadar daha birçok RR245 benzeri cüce gezegen bulunabilir. Astronomi yine en hareketli bilimlerin başında olmayı sürdürüyor.
*AB: Astronomik birim. Dünya-Güneş arası uzaklık 1 AB kabul edilir.
