Bir süre önce Samanyolu’nun merkezinden iki yana açılan dev balonların varlığı keşfi yapılmıştı. Bu dev balonların varlık nedeninin gökadamızın merkezindeki dev karadelik olduğu düşünülüyordu. Bu keşifte sanki bu düşünceyi doğrular nitelikte.
Birleşik görüntü merkezdeki 105 milyon ışık yılı uzaklıkta yer alan eliptik gökada NGC 5813’ün çevresini saran “hava haritasını” gösteriyor. Dünya üzerindeki yerel bir bölgenin hava durumu haritasında böylesi farklı renkler görülür. NASA’nın Chandra X-Işınları Teleskopu ile alınan görüntüde renklerin nedeni ise sıcaklık farklılıklarıdır. Daha sıcak yerler kırmızı ile gösterilmiştir ve sonra sıcaktan soğuğa doğru turuncu, sarı, yeşil ve mavi renkler sıralanır.
Görüntünün dikkate değer özelliği ise hava haritasındaki gözlenen küçük değişimlerdir. Yüz bin ışık yılı kadar bir alanın yalnız % 30’unda dikkate değer bir değişme görülüyor. Isı kaynağı olmadan merkezdeki sıcaklık ışıma kaybından dolayı daha soğuk olmalıydı. Gökada merkezindeki süper kütleli karadelik nedeniyle gökadanın aşırı soğumasının önüne geçiliyor. Soğuk gazın azlığı nedeniyle de yeni yıldızlar oluşabiliyor. Buradaki süreç dünya atmosferindeki su ve su buharı ile güneşten gelen ısının dengeli bir şekilde olması ve bizi donmadan kurtarması sürecine benzetilebilir.
Isı dengesi, karadelik patlamaları ile nasıl sağlanıyor? Karadelikten fışkıran şok dalgaları çevresindeki gazı ısıtır. 3 milyon yıl önce oluşan patlamalar görüntü merkezinin “sekiz şekline” benzediğini gösteriyor. Bu şok dalgaları çevredeki soğuk gazın ısınması için yeterlidir. Böylesi şokların yayıldığı çok büyük alanların ısınması için küçük bir karadelik yeterli olacaktır.
NGC-5813’ü çevreleyen gaz 3 milyon, 20 milyon ve 90 milyon yıl önce karadelikte oluşan üç ayrı patlamanın oluştuğunu gösterir. Son iki patlamanın ortalaması bize karadelikten her 10 milyon yılda bir şok dalgası yayıldığını gösterir.
Kaynak: NASA-Chandra
