NASA’nın Chandra X-Işını Gözlemevi 10 yıl aralıklarla toplamda 1 milyon saniye süreyle gözlediği Andromeda Gökadası’nın görüntülerini birleştirdi. Bu görüntülerin eşliğinde gökbilimciler gökadanın merkezinin yakınındaki karadelikte hareketlilik olduğunu saptadılar.
Gökbilimciler bizim gökadamızda da olmak üzere, çoğu gökadanın çekirdeğinde milyonlarca Güneş kütleli karadelikler olduğunu düşünür. Gökada çekirdeklerindeki karadeliklerin izlenmesi için gökbilimcilerin önündeki en iyi çözüm, Dünya’dan 3 milyon ışık yılı uzaklıkta yer alan komşu Andromeda Gökadası (M31)’ndaki karadeliktir.
Cambridge’deki Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezi’nden (CfA) Zhiyuan Li: “Samanyolu ve Andromeda’nın merkezlerinde yer alan karadeliklerin çevresindeki gaz ve toz bulutları son derece zayıf X-ışınları gönderirler. Bu karadeliklerin büyümesi antikuasarlar hatta süper kütleli bir karadeliklerin büyümesine göre çok küçüktürler” diyor.
Chandra’nın 10 yıllık gözlemiyle M31’in 2006’dan önce sessiz olduğu görüldü. Ancak 6 Ocak 2006’da karadelikten gelen X-ışınları birden yüz katına çıkarak bölgenin parlaklığı arttı. Böylesi bir olayın yakınımızdaki bir gökada da olması ise ayrı bir ilgi nedeni oluverdi.
CfA’dan Christine Jones: “Andromeda’daki karadeliğin çevresinde olup bitenler hakkında çeşitli fikirler var ama konunun ayrıntılarına sahip değiliz” diyor.
2006’dan bu yana devam eden parlamanın nedeni M31’in merkezindeki karadeliğin yavaş yavaş yuttuğu bir yıldız olabilir. Karadeliğe düşen maddenin miktarı ile X-ışını parlaklığındaki artışın paralel olduğu düşünülüyor.
2006’daki patlamanın nedeni belli olmayabilir ama karadeliğin çevresindeki diskin manyetik alanının çekimiyle kaptığı cisim nedeniyle, karadelik daha güçlü hale gelebilir.
Li: “Burada neler olup bittiğini öğrenmek önemlidir. Çünkü karadeliklerdeki madde artışı gökadanın gelişmesini yönlendirmektedir.”
Bu çalışma Samanyolu’ndaki görece küçük karadeliğin ve süper kütleli karadeliklerin değişken davranışlarının anlaşılmasında rol oynayabilir.
Kaynak: CfA
