Gökada Merkezinde Tuhaf Cisimler

Gökada merkezimizdeki Yay A* adlı süper kütleli karadeliğin yakınında yeni tuhaf nesneler grubu keşfedildi. Cisimlerin gaz gibi göründüğü ancak yıldız gibi davrandığı belirtiliyor.

Görselde kırmızı ile gösterilen yıldızları saran toz ve gazı cisimlerin karadelik çevresindeki dansı resmedilmiş. Bu cisimlere G cisimler deniyor. (Jack Ciurlo)

Keşfedilen yeni cisimler çoğu zaman kompakt görünmesine karşılık yörüngeleri onları karadeliğe en yakın konuma getirdiğinde gerilirler. Bu yörüngelerin 100 ile 1000 yıl içinde değişeceği öngörülüyor.

Los Angeles Kaliforniya Üniversitesi (UCLA) Astrofizik Bölümünden Andrea Ghez’in başını çektiği grup 2005 yılında gökada merkezinde daha sonra G1 olarak adlandırılacak bilinmedik bir cisim belirlemişti. 2012 yılında Almanya’daki gökbilimciler aynı bölgede G2 adı verilen başka bir garip cisim belirledi. Bu cisim 2014 yılında karadeliğin yakınından geçti. Ghez ve ekibi G2’nin muhtemelen bir çift yıldızla ilgili olduğunu düşünüyor. Ekibe göre iki yıldız, olağandışı kalınlıkta gaz ve tozla kaplanmış yapının ardına sığınarak karadeliğin yakınından geçtikten sonra birleşip büyük bir yıldız oluşturdular.

Ghez: “G2 karadeliğe yaklaştığında oldukça garip davranmaya başladı. Böyle birşeyi daha önce de görmüştük. Cisim karadeliğe yaklaşıp gazının bir kısmı parçalanıncaya kadar ortada tuhaf birşey yoktu. Karadeliğin yakınından geçerken gerildi, uzadı ve dış kabuğunu kaybetti. Şimdi ise toparlanıyor” diyor.

UCLA Astrofizik Bölümünden ortak yazar Mark Morris: “G cisimleri hakkında herkesi heyecandıran olaylardan biri, karadeliğin çekim gücü nedeniyle dağılan maddenin kaçınılmaz olarak karadeliğe düşmesi gerektiğidir. Bu olduğunda ise madde karadeliğin olay ufkuna düşmeden önce ısınıp bol ışınım yaparak etkileyici bir ışık gösterisi sunabilir” diyor.

G1 ve G2 farklı cisimler mi yoksa daha büyük bir nesnenin parçaları mı? Ghez bu soruya yanıt olarak G3, G4, G5 ve G6 olarak adlandırılan dört cismin daha olduğunu gösteriyor. Araştırmacılar bu cisimlerin yörüngelerini de belirledi. G1 ve G2 benzer yörüngelere sahipken diğer dördünün yörüngeleri oldukça farklı.

Keşfedilen altı G cisminin karadelik çevresindeki yörüngeleri. (Anna Ciurlo, Tuan Do/UCLA Galactic Center Group)

Ghez, altı cismin de süper kütleli karadeliğin güçlü kütle çekimi nedeniyle birleşmiş iki yıldızın parçaları olduğunu düşünüyor. Bu iki yıldızın birleşme süreci 1 milyon yıldan fazla sürmüştür.

“Yıldız birleşmeleri düşündüğümüzden daha sık gerçekleşiyor olabilir. Karadelikler bu gibi çift yıldızları birleştirmeye iten önemli bir etkendir. İzlediğimiz ve anlamadığımız birçok yıldızın şu an sakin olan durumları geçmişte gerçekleştirdikleri birleşmenin sonucu olabilir. Bu bilgiler yardımıyla gökadaların ve karadeliklerin nasıl evrimleştiğini anlıyoruz. İkili yıldızlar birbiriyle ve karadelikle etkileşime girme biçimi ile tek yıldızların karadelikle etkileşimi oldukça farklıdır.

Çalışma ekibinden Anna Ciurlo gazın dış kısmının gerilmesine karşılık içindeki tozun çok gerilmediğini belirtiyor. ” Birşey onun dağılmasını engelliyor olmalı ki bu da G2 içindeki yıldızın kanıtıdır” diyor.

Bizden yaklaşık 26,000 ışık yılı uzaktaki gökada merkezi oldukça yoğun yapıdadır. Buradaki madde ve dolayısıyla yıldız sayısı yoğunluğu gökada kenarlarına göre 1 milyon kat fazladır. Kütle çekiminin oldukça güçlü olduğu bölgede ayrıca manyetik alanlar oldukça şiddetlidir. Buradaki karadeliğin yakınındaki astrofizik etkiler ise oldukça karmaşıktır.

Karadelik çevresindeki G cisimleri ile yıldızların yörüngelerini gösteren animasyon. (Advanced Visualization Lab, National Center for Supercomputing Applications, University of Illinois)

Önerilir...

1 Yorum

  1. gökadamızda çok önemli keşifler yapılıyor.merkezdeki karadelik ışığı bile emerken nasıl oluyorda tekli ve çiftli yıldızlar denilen garip cisimler karadelik etrafında dolanıyor.karadeliklerin bu esrarengiz ve bilinmiyen yönleri ortaya yeni buluşlar sayesinde cikacak.keşfedilecek çok şeyler var.bekliyoruz.bizi bu konuda aydınlattığınız için çok teşekkürler ve selamlar.

Düşünceniz

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.

%d