Mars’ta Yaşam İzi Şüphesi!

Mars’ın geçmişinde mikrobiyal süreçlerin gerçekleştiğine dair önemli kanıtlar elde edildi. Ancak bu Kızıl Gezegen’de bir zamanlar yaşamın olduğu anlamına gelmeyebilir.

NASA ve Imperial College London’ın önemli analizlerini içeren çalışma, Mars kayalarında, gezegendeki yaşanabilir koşulların ve potansiyel biyolojik süreçlerin geçmişine işaret eden bir dizi mineral ve organik maddeyi ortaya çıkardı.

Imperial’ın Yer Bilimi ve Mühendisliği Bölümünden (ESE) araştırmacıların da aralarında bulunduğu uluslararası bir ekip, Mars’ın Jezero Kraterindeki ‘bright angel’ (parlak melek) formasyonu olarak adlandırılan jeolojik özelliklerin organik karbonla yakından bağlantılı olduğunu öne sürüyor. Organik karbon geçmiş yaşamın biyolojik imzası olarak görülmektedir.

ESE’de Yer Bilimleri Profesörü ve Imperial Global India’nın Akademik Eş Direktörü Profesör Sanjeev Gupta: “Bu, potansiyel bir biyolojik imzanın çok heyecan verici bir keşfi, ancak Mars’ta yaşamı keşfettiğimiz anlamına gelmiyor. Biyolojik süreçlerin dâhil olup olmadığını gerçekten doğrulamak için bu kaya örneğini laboratuvarda analiz etmemiz gerekiyor.”

Umut verici işaretler

NASA’nın Mars 2020 misyonunun temel bir bileşeni olan Perseverance Rover, 2021’den bu yana 45 kilometre genişliğindeki Jezero Kraterini araştırıyor. Bu alan, bir zamanlar büyük bir göl ve nehir deltasına sahip olduğu için seçildi. Alanda geçmiş yaşamın işaretleri aranıyor. Temel hedef, ayrıntılı analiz için Dünya’ya getirilecek kaya ve toprak örneklerini toplayarak depolamaktır.

Nature dergisinde yayınlanan yeni çalışma, Jezero gölüne su sağlayan eski bir nehir vadisinde yer alan kraterde ‘parlak melek’ olarak adlandırılan açık tonlu bir çıkıntıya odaklanıyor.

Beklenmedik bir göl

ESE araştırmacıları parlak melekteki farklı tortul kayaların türlerini ve dağılımlarını haritalandırarak, bu çamurtaşı kayaların bulunduğu ortamı yeniden yapılandırmayı başardılar.

Analizleri, hızlı hareket eden suyun küçük parçacıkları taşıyacağı nehirde silika ve kil gibi mineraller açısından zengin bir bileşim de olmak üzere, göl kenarı ve göl yatağı ortamlarını gösteren bir dizi tortul yapı ve dokuyu ortaya çıkardı.

Bu şaşırtıcı bir sonuca işaret ediyordu: Bir nehir vadisinin dibinde göl birikintileri bulmuşlardı.

ESE’de doktora araştırmacısı ve eski göl ortamının ayrıntılı bir analizini yürüten NASA Perseverance ekibiyle işbirliği yapan bilim insanı olan ortak yazar Alex Jones şunları söyledi: “Bu alışılmadık ama çok ilgi çekici, çünkü böyle bir şeyi bulmayı beklemiyorduk. Neretva Vallis’te bu tür yataklar var. Sedimantolojik ve stratigrafik çalışmalarımızın yaptığı şey, geçmişteki, düşük enerjili bir göl ortamını göstermektir – ve bu tam olarak görevde aradığımız türden yaşanabilir bir ortamdır.”

Bulgu, Jezero Krateri tarihinde vadinin sular altında kaldığı ve potansiyel olarak yaşanabilir bu gölün ortaya çıktığı bir dönemi akla getirebilir.

Olasılıklar

Göl habitatı senaryosunun kesinleşmesiyle Perseverance bilim ekibi dikkatlerini çamurtaşlarına çevirdi. Bu kayaların içinde bir grup küçük nodül ve reaksiyon cephesi keşfettiler ve kimyasal analizler bu milimetre ölçekli yapıların demir-fosfat ve demir-sülfit mineralleri (muhtemelen vivianit ve greigit) açısından oldukça zengin olduğunu ortaya çıkardı.

Bunlar, abiyotik veya ilginç bir şekilde biyolojik kimya tarafından yönlendirilebilecek bir süreç olan organik karbon içeren redoks reaksiyonları yoluyla oluşmuş gibi görünüyor. Daha da önemlisi, bu daha sonra olacak her şeye zemin hazırlıyor: Bu spesifik oksitlenmiş, demir ve fosfor açısından zengin tortu tipinin oluşumu, sonraki reaksiyonlar için bileşenlerin yaratılmasının temel ön koşuluydu.

Bu bileşenler, Dünya’da görülen mikrobiyal metabolizmanın yan ürünlerini yansıttığından, bir potansiyel biyoimza olarak düşünülebilir ve bu da bir zamanlar Mars’ta mikrobiyal yaşamın var olduğu olasılığını artırır.

Dünya laboratuvarlarına bir soru

Sonuçta, bu yapıların gerçek kökeninin belirlenmesinin tek yolu, örnekleri Dünya’ya geri göndermektir, bu da gelecekteki görevlerin örnekleri Mars yüzeyinden başarılı bir şekilde toplamayı ne zaman başaracağına bağlı.

Neyse ki Perseverance, parlak melek yüzeylemesinden ‘Safir Kanyon’ adı verilen ve gezici tarafından toplanan örnekleriyle birlikte 2030’larda Dünya’ya getirecek Mars Örnek İade görevini bekleyen bir çekirdek örneğini çoktan deldi ve önbelleğe aldı.

Karasal laboratuvarlara girdikten sonra Sapphire Canyon gibi örnekler, dünyanın dört bir yanından bilim insanlarının gezicideki cihazlardan çok daha hassas cihazlarla analiz edilecek. Ancak o zaman bu özelliklerin kesin kökenini ve bunların benzersiz abiyotik kimyanın sonucu mu olduğunu yoksa Mars’taki geçmiş mikrobiyal yaşamın kanıtını mı oluşturduğu belirlenebilecek.

Profesör Gupta, “Bu keşif ileriye doğru atılmış büyük bir adımdır – karakterize edilmesine yardımcı olduğumuz örnekler elimizdeki en ikna edici örnekler arasındadır” dedi.

“Çalışma uluslararası çabaydı ve gezegen araştırmalarında işbirliğinin ve gelişmiş robotiğin gücünü vurguluyor.”

Birleşik Krallık Uzay Ajansı Uzay Araştırmaları Başkanı Matthew Cook şunları söyledi: “Bu heyecan verici keşif, Mars’ı ve Yer’in ötesindeki antik yaşam potansiyelini anlamamızda ileriye doğru atılmış önemli bir adımı temsil ediyor. Bu Mars kayalarında tanımlanan kimyasal imzalar, Dünya’da gördüğümüz biyolojik süreçleri potansiyel olarak yansıtan türünün ilk örneği ve Mars’ın bir zamanlar mikrobiyal yaşam için gerekli koşulları barındırmış olabileceğine dair daha ikna edici kanıtlar sağlıyor.”