Uluslararası bir gökbilimci ekibi 17 yıl boyunca Neptün’ün atmosferindeki sıcaklık değişimlerini izledi. Ekip bunun için, içlerinde Avrupa Güney Gözlemevinin Çok Büyük teleskopunun (ESO’nun VLT’si) da olduğu birçok yer merkezli teleskopu kullandı. Sonuçlar oldukça şaşırtıcı: Neptün’ün küresel sıcaklığında düşme ve güney kutbunda ise ısınma olduğu belirlendi.
Neptün’de de Dünya’daki gibi mevsimler oluşur. Bununla birlikte bir Neptün mevsimi 40 Dünya yılına ve bir Neptün yılı ise 165 Dünya yılına eşittir. 2005’ten bu yana Neptün’ün güney yarımküresinde yaz mevsimi yaşanıyor. Gökbilimciler güneydeki yaz gündönümünden sonra sıcaklıkların nasıl değişeceğini görmek için sabırsızlanıyordu.
Gökbilimciler geçen 17 yıl boyunca sıcaklık değişimlerini görebilmek için Neptün’ü yaklaşık 100 termal kamerayla inceledi. Verilere göre güneyde yaz mevsimi başlamasına rağmen gezegende soğuma olduğu fark edildi. Neptün’ün küresel sıcaklığı 2003 ile 2018 arasında 80C düştü.
Bununla birlikte güney kutbunda ise son iki yılda (2018 ile 2020 arasında) sıcaklıkların hızla 110C arttığını fark ettiklerinde şaşırdılar. Neptün’ün sıcak kutup girdabı uzun yıllardır bilinmesine rağmen bu kadar hızlı bir kutupsal girdap ısınma gözlenmemişti.
Gökbilimciler cisimlerden yayılan kırmızı öte ışığı ölçerek çalışan termal kameralar yardımıyla Neptün’ün sıcaklığını belirlediler. Ekip, analizler için son yirmi yılda yer merkezli teleskoplarla alınan tüm Neptün görüntülerini de verilerine eklediler. Neptün’ün stratosfer adı verilen atmosfer katmanından yayılan kırmızı öte ışığı araştırdılar. Böylece Neptün’ün sıcaklığı ve güney kutbundaki değişimlerin görülmesini sağlamış oldular.
Neptün, Güneş’ten yaklaşık 4.5 milyar kilometre uzakta olduğu için çok soğuktur: -2200C.
Leicester Üniversitesinden Profesör Leigh Fletcher: “Bunu Dünya’dan bakarak ölçmek kolay değildir. Bu ancak hassas kırmızı öte kameralar eşliğinde alınan görüntülerle yapılabilir ki bu teknoloji de son yirmi yıldır kullanılmaktadır” diyor.
Alınan görüntülerin üçte biri Şili’deki Atacama Çölünde bulunan ESO’nun VLT’sindeki orta kırmızı öte görüntüleme cihazından geldi. Teleskopun ayna boyutu ve yüksekliği Neptün’ün en net görüntülerini çok yüksek çözünürlükte vermektedir. Ekip bunun dışında Spitzer Uzay teleskopu, yine Şili’deki Gemini South teleskopu, Hawaii’deki Subaru teleskopu, Keck teleskopu ve Gemini North teleskopu verilerine de başvurdu.
Neptün’deki beklenmedik sıcaklık değişimlerinin sebebi bilinmiyor. Neptün’ün stratosferik kimyasındaki değişimler ya da rastgele oluşan hava akımları ve hatta Güneş çevriminin bile etkisi olmuş olabilir. Bu dalgalanmaların sebebinin belirlenmesi için daha fazla gözlem gerekiyor. Bu nokta da James Webb Uzay teleskopu ve yakın gelecekte göreve başlayacak olan ESO’nun Aşırı Büyük teleskopu (ELT) gibi gözlem araçları bu sorunun yanıtını verebilir.
