Çoğu gök cismi tarihteki ya da gökyüzündeki görünümlerine göre adlandırılmıştır. Bu adlandırma şekli zaman zaman yanılgılara neden olabilmektedir.
Adlandırma özellikle orta-kütleli yıldızların kalıntıları olan gezegenimsi bulutsularda yanıltıcı olabilir. 0,8 ile 8 Güneş kütleli yıldızların güçlü patlamaları ile uzaya yayılan dış katmanları güzel şekilli bulutlar oluşturur.
Gezegenlerle ilgisi olmayan, yıldızların ölümü sonucunda oluşan bu bulutlar ilk kez 18. Yüzyılda fark edilmiştir ve yuvarlak hatlı görünümleri nedeniyle gezegene benzetilmişlerdir. Bu nedenle gezegenimsi bulutsu olarak bilinirler.
Üstelik işi daha da karmaşık yapan bulutsulara verilen adlardır. Örneğin görüntüdeki bulutsu gökyüzünde Jüpiter’in hayaleti olarak adlandırılmıştır ve elbette Jüpiter ile ilgisi yoktur. 19. Yüzyılın sonlarından itibaren NGC 3242 katalog numarası ile kodlanmıştır.
Görüntünün merkezindeki beyaz cüce ve onu saran renkli bulut önceki dönemle ilgili bilgi veriyor. Yıldız ölüm anında yaydığı rüzgârla kabuğundaki gazı hızla ileri atmış. Mavimsi iç kabarcık bulunduğu ortamdaki X-ışını yayan iki milyon dereceden daha sıcak gaz saniyede yaklaşık 2400 kilometre hızla yayılmaktadır.
Yeşil renkli dış kısım ise yıldızın dış kabuğu ile iç kabuğunun dış kısmı arasında yer almış oksijen gazı yoğunluğunu gösterir. İç balonun sağ üst ve sol altındaki kırmızı alev şeklindeki yapı ise azot gazını işaret eden nispeten daha soğuk parçalardır.
Jüpiter’in Hayaleti 3000 ışık yılı uzaklıktadır ve güney takımyıldızı Suyılanı tarafındadır.
Bu görüntü NASA/ESA Hubble Uzay Teleskopu (yeşil ve kırmızı) ile görünür bölge, ESA’nın XMM-Newton Uzay Gözlemevi (mavi) ile X-ışını verileriyle oluşturulmuştur.
Sizce de bunlara yeni isimler bulunması daha uygun olmaz mı? Hani, bilim insanları olarak”Biz yanlışlarımızla da barışığız.” diyorsanız bilmem ama, bence çok kafa karıştırıcı. 🙂
Yeni isim… Belki ama gerekli değil. Gök cisimlerinin isimlendirilmesi tarihten gelen bir olgu. Geçmişte bu cisimlere belirli adlar verilmiş ve çoğu da benzetmeye dayalı. Örneğin takımyıldızların kaçını adlarına uyumlu şekilde hayal edebiliyorsunuz? Çok azını. Geçmişte gökyüzü bu kadar aydınlık değildi ve insanlar bakıp birşeylere benzetmişler, biz şimdi benzetemiyoruz diye adlarını değiştirmek pek doğru değil, ancak kafa karışıklığında neden olur. Jüpiter’in Hayaleti ismi verilen bulutsuyu belki diğer adı ise Göz bulutsusudur. Bu da kullanılabilir. Gökbilimciler ise bu tür cisimleri katalog numarasıyla bilirler.