Güneş Sisteminin İkinci Tutulum Düzlemi Keşfedildi

Güneş sisteminde ikinci bir tutulum düzlemi olduğu belirlendi. Ressam tarafından oluşturulan görselde düzlemler sarı ve mavi kalın çizgilerle gösterilmiştir. Sarı taralı çizgilerle gösterilen düzlen gezegenlerin bulunduğu, mavi taralı çizgilerle gösterilense yeni keşfedilen düzlemdir. Kuyrukluyıldızlar bu iki düzlem üzerinde hareket ederler. (NAOJ)

Kuyrukluyıldızların hareketlerini ele alan bir çalışma Güneş Sisteminde ikinci bir tutulum düzlemi olduğunu ortaya çıkardı. Uzun yörünge dönemli kuyrukluyıldızların yörüngelerinin analitik incelenmesi sonucunda kuyrukluyıldızların bazılarının gezegenlerin bulunduğu düzlemde, diğerlerinin ise bundan farklı olan “boş ekliptik düzlemde” hareket ettiği belirlendi. Bu bilgi kuyrukluyıldızların Güneş Sisteminde nasıl oluştuğuna dair benimsenen modeller için önemli sonuçlar vermektedir.

Güneş Sisteminde gezegenler ve diğer cisimlerin çoğu ekliptik olarak bilinen yaklaşık aynı yörünge düzleminde (tutulum) hareket ederler. Ancak burada kuyrukluyıldızlar gibi bazı istisnalar vardır. Yörüngelerini on binlerce yıl gibi uzun zamanda alan uzun dönemli kuyrukluyıldızlar ekliptiğin yakınındaki alanla sınırlı değildir ve çeşitli yönlerde gidip gelirler.

Güneş Sistemi oluşum modelleri uzun dönemli kuyrukluyıldızların bile ilk olarak tutulumun yakınında oluştuğunu ve daha sonra, özellikle gaz devlerinin kütle çekimleri etkisiyle bugünkü yörüngelerine dağıldığını ileri sürmektedir. Ancak gezegensel saçılım adı verilen bu olayda bile kuyrukluyıldızların yörüngelerinin Güneş’e en uzak noktası (apoapsis) ekliptiğin yakınında kalmalıdır.

Gözlenen dağılımı açıklamak için dış kuvvetlere ihtiyaç vardır. Güneş Sistemi yalıtılmış ortamda değildir ve Samanyolu ile küçük ama ihmal edilemeyecek derecede önemli etkileşim içindedir. Galaktik kütle çekim kuvveti hesaba katıldığında uzun dönemli kuyrukluyıldızların apoapsisinin iki düzlem çevresinde toplandığı belirlendi.

Bunlardan ilki bildiğimiz düzlem, diğeri ise “boş ekliptik düzlem”. Bildiğimiz tutulum düzlemi Samanyolu diskine göre yaklaşık 60 derece eğimlidir. Boş ekliptik de 60 derece eğimlidir, ama tersi yönde. Başlangıçta hiçbir cisim olmadığı için bu düzleme “boş ekliptik” denmiştir. Bu düzlem daha sonra gaz devlerinin etkileriyle yörüngesi değişen kuyrukluyıldızlarla dolmuştur. Uzun dönemli kuyrukluyıldızların apoapsisi bu iki düzlem çevresinde toplanma eğilimindedir.

Analitik yöntem daha sonra farklı bir yöntemle daha test edildi. NASA’nın JPL’deki küçük cisimlerin veritabanlarında yer alan kuyrukluyıldız verileri karşılaştırılarak yörünge dağılımlarının iki ekliptik düzlemi işaret ettiği belirlendi. Apoapsis noktaların iki düzlem üzerinde değil onlara yakın yerde olduğu görüldü. Buna rağmen daha fazla araştırma faktörü için uzun dönemli kuyrukluyıldız dağılımının daha ayrıntılı incelenmesine ihtiyaç duyuluyor.

Önerilir...

1 Yorum

  1. Acaba, bir Oort bulutu değil de bir Oort düzlemi mi var?

Düşünceniz

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.

%d