Bir Gezegen Büyürken İzleniyor

Bir kaba koyduğunuz un çok hafif ve ufak bir üfleme ile bile her an ortalığı batıracak özelliktedir. Ancak kaba su eklerseniz un topaklaşmaya başlar. Topak hale gelen hamura biraz daha malzeme eklerseniz büyür. Mutfaktan uzaya dönersek, aslında gök cisimleri de benzer süreçle oluşur. Bir gezegen oluşurken yakınındaki gaz ve tozu çekerek büyür. PDS 70b olarak adlandırılmış ötegezegende bu süreç Hubble teleskopu ile izleniyor. Gezegen milyonlarca yıl önce başlayan evrimindeki büyümesini çevresindeki gaz ve tozu çekerek devam ettiriyor.

Hubble verilerini irdeleyen gökbilimciler gezegene düşen aşırı sıcak gazdan kaynaklanan ışımayı izliyor. Ancak bu ışımayı görmek için teleskopun morötesi gözlüğüne ihtiyaç duyuyorlar. Moröte bölgede salınan ışıma ile PDS 70b’nin kütlesindeki büyüme oranını tespit etmeyi başardılar. Jüpiter boyutundaki dev gezegen, yıldızına Uranüs-Güneş mesafesi kadar uzaktaki gaz ve toz karmaşası içinde bulunmaktadır. Yaklaşık 5 milyon yıl önce oluşmaya başlayan gezegen, oluşum sürecini tamamlamak üzere olabilir. Bulgular dev ötegezegenlerin nasıl büyüdüğü hakkında yeni bilgiler sunmaktadır.

Şimdiye kadar 4000’den fazla gezegen kataloglandı. Bunlardan sadece 15’i doğrudan görüntülenebildi ki en iyi fotoğraflarda bile gezegenler nokta kadar küçük görünmektedirler.

Avrupa Güney gözlemevindeki Çok Büyük teleskop 2018’de PDS70b’nin ilk kez görüntüsünü yakaladı. Gezegen görüntüde merkezdeki siyah dairenin (yıldız) hemen alt sağındaki parlak alandadır. (ESO, VLT, André B. Müller (ESO))

PDS 70b, yıldızını çevreleyen devasa toz ve gaz diskinin içinde yer alıyor. Turuncu cüce yıldız PDS 70’in iki gezegeni olduğu biliniyor. Sistem Erboğa takımyıldızında ve 370 ışık yılı uzakta yer alıyor.

Bu gezegenle ilgili araştırmalara katkı sağlayan moröte bölge gözlemleri ile gezegenin kütlesel büyüme oranı ölçülebildi. Gezegen 5 milyon yıl içinde beş Jüpiter kütlesine ulaştı. Bu büyüme oranı sabit kalırsa gezegen bir milyon içinde kütlesini Jüpiter’in 1/100’ü kadar artıracağı ya da azaltacağı hesaplanıyor. Gezegen kütlesinin artıracağı mı yoksa azalacağı mı şu an net değil, bunun için devam gözlemleri gerekiyor.

Genç PDS 70 sistemi gezegenleri besleyen ve onların büyümesini sağlayan ilkel gaz ve toz diskiyle doludur. PDS 70b gezegeninin çevresi oldukça büyük diskle çevrilidir. Araştırmacılar gezegenin manyetik alanı nedeniyle gezegen yüzeyine malzeme aktığını düşünüyor. Bu malzemenin yolu izlendiğinde belirli yerlerde sıcak noktalar oluşur ve bunlar moröte bölgede görülebilir. Hubble ile görülen işte bu noktalardır.

Bu gözlemler 4.6 milyar yıl önce Güneş’i saran dev gaz diskinin sistemimizdeki gaz devlerinin nasıl oluştuğuna dair bilgiler vermektedir. Jüpiter bu disk nedeniyle şişmiş ve büyük uyduları da o diskteki artıklardan oluşmuş olabilir.

Önerilir...

Düşünceniz

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.

%d