Avcı Bulutsusu yüzlerce genç ve bebek yıldız bulundurmaktadır. Bunlar arasındaki büyük kütleli O-tipi yıldızların yaydıkları şiddetli morötesi ışıma nedeniyle yakınlarındaki yıldızlarda gezegen oluşumuna izin vermediği belirlendi.
Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri’nden oluşan bir gökbilimci ekibi son derece parlak O-tipi yıldızlar ile Avcı (Orion) Bulutsusundaki yakın cisimler arasındaki ilişkiyi incelemek için Atacama Büyük Milimetre/milimetre-altı Dizisini (ALMA) kullandı. Sonuca göre O-tipi bir yıldızın 0,1 ışık yılı (yaklaşık 900 milyar km) uzaklıktaki cisimlerde hızlı gezegen oluşumu mümkün değil.
Kanada Victoria Ulusal Araştırma Konseyi’nden (National Research Council) gökbilimci Rita Mann: “Güneş’e göre çok büyük olan O-tipi adı verilen bu canavarlar muazzam miktarda morötesi ışıma yayarlar ve bu nedenle genç gezegen sistemlerinin oluşumunu engellerler’ diyor. “Biz ALMA’yı kullanarak onlarca gezegen oluşturma potansiyeli olan bebek yıldıza baktık ve ilk kez ön-gezegenimsi disklerin büyük bir yıldıza yakın olanlarının adeta kızardığını gösteren verilere ulaştık.”
Avcı Bulutsusu hepsi olmasa da birçok Güneş benzeri yıldızın doğumuna ev sahipliği yapar. Gaz ve toz kümeleri milyonlarca yıl süren süreçle birleşerek yoğun ve büyük yapıları oluşturur. Büyüklü küçüklü bu gruplar sonunda gezegen sistemlerine dönüşerek galaktik yıldız sistemlerinin nüfusunun artmasına katkı sağlarlar.
Gökbilimciler büyük yıldızlararası bulutlarda ve çevresinde kısa ömürlü yıldız oluşumlarının belli bir süreç boyunca devam ettiğine inanıyor. Bu büyük yıldızlar hayatlarının sonunda çevreye büyük miktarda toz ve ağır elementlerden oluşan maddeyi atarak süpernova şeklinde patlarlar. Bu patlamalar yeni yıldız ve gezegen oluşum sürecini başlatır. Yeni oluşan koza içindeki bir yıldız parlamaya başlar. Ama yakınında büyük bir yıldız varsa bu olası gezegenleri için ölümcül sonuçlar doğurur.
Kanada Ulusal Araştırma Konseyi’nden James Di Francesco: “Kütleli yıldızlar çok sıcak olup Güneş’ten yüzlerce kez daha parlaktır. Yaydıkları yüksek enerjili ve hızlı fotonlar yakındaki bir öngezegen diskindeki gazı ısıtıp dağıtabilir” diyor.
Hubble Uzay Teleskopu ile yapılan önceki gözlemlerde Avcı’daki bebek yıldız oluşturan bölgelerin görüntülerine ulaşılmıştı. Bunların birçoğunun büyük bir yıldızın yakınında ve damla şekilli olduğu saptanmıştı. Ancak optik dalga boyunda alınan bu görüntülerle büyük yıldızların etkisiyle nasıl değiştiğini görmek mümkün değildi.
ALMA ile yapılan yeni gözlemlerle öngezegenimsi disk sayısı iki katına çıkarıldı ve aslında önceden gözlenen disklerinde öngezegenimsi disk olduğu belirlendi. ALMA ile sadece bu ‘damlaların’ şekline bakılmıyor aynı zamanda içlerine de bakılarak ne kadar kütleli oldukları belirlenebiliyor.
Hawaii’deki Milimetre-altı Dizisi (SMA) ile gerçekleşen önceki gözlemlerinde birleştirilmesiyle, büyük yıldızların yakınındaki herhangi bir bebek yıldızın çevresindeki malzemenin gelen yoğun morötesi ışımadan etkilenip zarar gördüğü bulundu. Bu yakın bölgelerdeki öngezegenimsi disklerin Jüpiter benzeri bir gezegen oluşturabilmesi için Jüpiter’in kütlesinin bir buçuk katı ya da daha az maddeye ihtiyacı var. Büyük yıldızların 0,1 ışık yılı uzaklığındaki yerlerde yani morötesi ışımanın etkisinin hissedildiği sınırlarda Jüpiter’in 80 katı kütleye sahip diskler olduğu görülmektedir. Bu ise düşük kütleli bir yıldızın oluştuğu bölgelerdeki toz miktarı kadardır.
“ALMA ile önceki çalışmalar birlikte düşünüldüğünde aşırı morötesi ışımaya maruz kalan bölgelerde gezegen oluşumunun zor olduğu görülüyor. Ancak yeterli uzaklıkta daha uygun yerler bulunabilir” diyor Mann. “ALMA ile ulaşılan bu sonuç aslında buzdağının görünen kısmı olsa da, bizimki gibi güneş sistemlerinin ne sıklıkta olduğunu da ortaya koyacak çalışmalar için önemli bilgiler sunuyor.”
