NASA’nın Swift ve Chandra uyduları, bir gökadanın merkezindeki süper kütleli karadeliğe ek olarak buna yakın bir yerde başka bir süper kütleli karadelik daha olduğunu keşfetti.
Markarian 739 ya da NGC 3758 olarak adlandırılan gökada Aslan takımyıldızı yönünde 425 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunuyor. Aralarında sadece 11 000 ışık yılı bulunan karadelikleri sıcak ve hareketli gaz bulutları ayırıyor.
NASA’nın Goddard Uçuş Merkezi Müdürü ve Maryland Üniversitesi bilim insanlarından Micheal Koss: “Kendi gökadamız Samanyolu’da dahil olmak üzere büyük gökadaların merkezlerinde milyonlarca güneş kütleli karadelikler bulunur. Bunlardan bazıları milyarlarca güneş enerjisi yayar” diyor.
Gökbilimciler yoğun madde çıkaran aktif gökada çekirdeklerini (AGN) gözlemek için gökada merkezlerini inceler. Henüz merkezlerindeki canavar karadeliklere ortak ikinci karadeliği bulunan AGN oranı yüzde birdir. İkili AGN’lere oldukça ender rastlanıyor: yarım milyar ışık yılı uzaklıktaki Markarian 739 ikinci sırada bulunuyor.
Pek çok bilim insanı AGN karadeliklerinin yakınlarındaki gazı çekerek büyük çarpışmalara neden olan yıkıcı bir güç olduğuna inanıyor. Sarmal bir yörünge izleyerek içe doğru dolanan gaz ısınarak oldukça yüksek miktarda enerji yayar.
2004 yılından bu yana Swift’deki Patlama Uyarı Teleskopu (Burst Alert Telescope –BAT) gökyüzündeki yüksek enerji kaynaklarını bulup işaretlemiştir. 650 milyon ışık yılı uzaklığa kadar duyarlı olan teleskop önceden bilinmeyen düzinelerce AGN’yi ortaya çıkarmıştır. Koss ve ekibinin 2010 yılından bu yana süren incelemeleri bunların dörtte birinin etkileşimde olduğunu ya da % 60’ının yakınındaki çiftle bir milyarlar yıl içinde birleşeceğini öngörmüştür.
Maryland Üniversitesi’nden Richard Mushotzky: “Merkezlerinde süper karadelik olan iki gökada çarpıştığında AGN görülür. Birçok AGN çiftini görebilmek için Chandra’nın yardımına ihtiyacımız vardı” diyor.
Swift BAT herhangi bir zamanda gökyüzünün onda birini taramaktadır ve her taramada duyarlılık daha da artmaktadır. Swift BAT’ın geniş alan görüntüleri ile yüz kez daha küçük alanı gösteren Chandra’nın nereye bakacağı belirleniyor.
Gökbilimciler on yıllardır Markarian 739’ın doğu çekirdeğinde olağanüstü enerji yayan bir karadelik olduğunu biliyordu. Chandra çalışması şimdi bunun karşısında, batı tarafında da bir komşusu olduğunu gösterdi. Bu ise gökadayı birbirine yakın ikili AGN’si olan gökada yapar.
İki karadelik arasındaki uzaklık ise Güneş ile Samanyolu merkezi arasındaki uzaklığın üçte biri kadar. Markarian 739 içinde çift AGN barındıran Dünya’ya en yakın ikinci gökadadır. Diğeri ise NGC 6240 gökadasıdır.
İkinci AGN neden şimdiye kadar görülemedi? Bu soruya yanıt Maryland Üniversitesi’nden Prof. Sylvain Veilleux’dan geliyor: “Markarian 739’un batısındaki AGN görünür, morötesi ve radyo gözlemlerinin hiçbiriyle görülemedi. Bu ikili AGN’ler ancak yüksek çözünürlükte gerçekleşen X-ışını gözlemleriyle ortaya çıkarıldı.”
