NASA’nın Gezgin 1 (Voyager 1) aracı, resmi olarak yıldızlararası uzaya giren ilk insan yapımı araçtır. 36 yaşındaki sonda Güneş’ten 19 milyar kilometre uzaklıkta bulunuyor.
Yeni verilere göre Gezgin 1 bilinenden daha önce, yaklaşık 1 yıl önce yıldızlararası uzaya girdiğini gösteriyor. Gezgin 1 Güneş’in bazı etkilerini hâlâ hissettiği devasa kabarcığın hemen dışındaki geçiş bölgesinde bulunuyor. Bu yeni veriye ilişkin rapor Iowa Üniversitesi’nden Don Gurnett’in başkanlığındaki bilim ekibi tarafından Science Dergisi’nin son sayısında yayınlandı.
Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü’nden Voyager projesi bilimcisi Ed Stone: “Elimizdeki yeni anahtar veriler ışığında, insanlığın yıldızlararası uzaya sıçradığına inanıyorum. Gezgin ekibinin son gözlemleri aracın artık sistemi terk ettiğini gösterdi” diyor.
Gezgin 1, 2004 yılında dış gezegenlerinde çok uzağına ulaştığında ilk heliosferde, güneş çevresindeki yüklü parçacık balonunda, yıldızlararası uzaydan kaynaklı yüksek basınç tespit etmişti.
Gezgin 1 üzerinde bir plazma sensörü olmadığından bilimciler aracın konumunu kesin olarak belirleyebilmek için farklı bir yol kullanmaları gerekti. Mart 2012’de Güneş’te gerçekleşen bir koronal kütle atımı ile güneş rüzgârı ve manyetik alanı bilimcilere gerekli verileri sağladı. Güneş’ten kaynaklanan bu beklenmedik hediye, 13 ay sonra yani Nisan 2013’de uzay aracı çevresindeki plazmanın bir keman yayı gibi titreştiğini gösterdi. 9 Nisan’da Gezgin 1’in çevresinde bir plazma dalgası hareketliliği belirledi. Bu salınımlar bilimcilerin plazmanın yoğunluğunu hesaplamasını sağladı. Uzay aracı heliosferin dış katmanına göre 40 kat daha yoğun olduğundan araç plazma içindeydi. Bu tip bir yoğunluk ancak yıldızlararası uzayda beklenebilir.
Plazma ekibi kayıtları tekrar gözden geçirdi ve Ekim ile Kasım 2012’de salınımların öncekine göre daha sönük olduğu belirlendi. Her iki ölçüm değerlerine göre tahminler Gezgin 1’in Ağustos 2012’de yıldızlararası uzaya girdiğini gösteriyor.
“Verilerdeki salınımları farkedince adata koltuğumuzdan fırladık. Bu bize uzay aracının güneş balonundan tamamen farklı, yıldızlararası uzayda bir bölgede olduğunu gösterdi” diyor Gurnett.
Yeni plazma verilerine göre ilk enerjik parçacıkların yoğunluğundaki değişim, 25 Ağustos 2012 tarihinde başladı. Gezgin ekibi bundan dolayı aracın bu tarihte yıldızlararası ortama girdiğini kabul ediyor.
NASA’nın Jet İticileri Laboratuarı’ndan Suzanne Dodd: “Ekip NASA’nın sınırlı kaynaklarını kullanarak uzayda uzun süre dayanacak şekilde üretilen aracın enerjisini dikkatle kullanmaya sevk ediyor. Biz Gezgin’in en azından 2020 yılına kadar veri yollayacağını düşünüyoruz. Böylece derin uzay hakkında çok şeyler öğrenebileceğiz” diyor.
Gezgin 1 ve ikizi olan Gezgin 2, 1977 yılında 16 gün arayla fırlatıldı. İki araç Jüpiter ve Satürn’ün yakınından geçti. Gezgin 2 daha sonra Uranüs ve Neptün’e doğru yol aldı. Gezgin 1’den önce fırlatılan Gezgin 2 uzayda en uzun süreyle çalışan araç ünvanına sahiptir ve Güneş’ten 15 milyar kilometre uzaktadır.
Gezgin 1’den gelen sinyaller çok zayıftır. Gezgin 1 ve Gezgin 2, 23 Watt gücündeki bir buzdolabı ampulu değerinde veri yollayabiliyor. Bu sinyaller de NASA’nın 70 metrelik Derin Uzay Tarama istasyonları tarafından yakalanıp Dünya’ya iletiliyor. Gezgin 2’in yolladığı bir sinyal ışık hızında yol almasına karşılık yaklaşık 17 saatte Dünya’ya ulaşabiliyor. JPL’e gelen veriler işlendikten sonra kamuya açılıyor.
NASA Genel Merkezi’nden John Grunsfeld: “Gezgin daha önce hiçbir sondanın cesaret edemediği kadar uzağa giderek bilim tarihinin en önemli teknolojik başarısına imza attı. Belki de yakın gelecekte Gezgin ile derin uzay gözlemi yapıp daha cesur uzay yolculuklarının nasıl yapılabileceğini açıklığa kavuşturabileceğiz” diyor.
Bilimciler Gezgin 1’in yıldızlararası uzayda Güneş’in hiçbir etkisini hissetmeyeceği yere ne zaman ulaşacağını bilmiyor. Ayrıca Gezgin 2’nin ne zaman bu bölgeye çıkacağını da bilmemekle birlikte bunun yakın bir zamanda gerçekleşeceğini sanıyor.
