NASA’nın Yeni Ufuklar uzay aracının Pluto’ya yakın geçişi sırasında ilettiği veriler yüzeyin en fazla 100 milyon yıl yaşında olduğunu gösteriyor. Muhtemelen hâlâ sürmekte olan jeolojik süreçlerin şekillendirdiği düz ovalar göz önüne serildi. ‘Pluto’nun kalbi’ olarak bilinen Tombaugh Bölgesi’nin merkezin altı ve solundaki alanda aynı zamanda buz dağları olduğu görüldü.
NASA’nın Ames Araştırma Merkezi’nden Jeff Moore: “Bu araziyi açıklamak kolay değil. Krater benzeri çukurlar ve genç ovalar açıklamayı zorlaştıran etkenler olarak karşımıza çıkıyor” diyor.
Dünya’da donmuş çamur çatlaklarını andıran izlerin bulunduğu bu ova “Sputnik Ovası” olarak adlandırıldı. (Sputnik insanoğlunun uzaya yolladığı ilk yapay uydudur.) Bu düzensiz şekilli oluklar kabaca 20 km aralıklarla sıralanmış görünmektedir. Bunun dışında, arazide çeşitli yüksekliklerdeki tepeler ve içleri koyu maddeyle kaplı oluklarda bulunmaktadır. Donmuş buzun süblimleşerek gaza dönüşmesi sonucunda küçük çukurların oluştuğu düşünülüyor.
Bilim insanları bu alanların oluşumuyla ilgili iki kuram oluşturdu. Düzensiz şekiller kuru madde yüzeyinin daralmasıyla oluşmuş olabilir. Diğer kuram ise gaza dönüşen bir konveksiyon sürecinin oluşmasıyla ilgilidir. Yüzeyde oluşan konveksiyon Pluto’nun düşük iç sıcaklığı nedeniyle donmuş karbon monoksit, metan ve azotun birikmesine yol açacaktır.
Pluto’daki buzlu ovalar üzerinde birkaç kilometre uzunluğunda koyu çizgiler oluşmuştur. Bu çizgilerin aynı yönde olması donmuş yüzey boyunca esen rüzgârları işaret ediyor.
Pluto’ya 77.000 km kadar yaklaşan Yeni Ufuklar yüzeydeki 1 kilometreye kadar ki yapıları göstermektedir. Şimdilik araçtan sadece sıkıştırılmış durumda küçük çözünürlükteki fotoğraflar alınmaktadır. Önümüzdeki bir yıl içinde araç yüksek çözünürlükteki görüntüleri yollayacak. Böylece Pluto ve yüzeyi hakkında daha fazla bilgi edinilebilecek.
Yeni Ufuklar Pluto’da azotça zengin, yüzeyden 1600 km yükseğe kadar yükselen bir atmosfer olduğunu da gösterdi. Pluto atmosferinin en yoğun katmanı yüzeyinden 270 km’ye kadar yükseliyor.
Yeni Ufuklar ekibi Pluto’nun ötesinde binlerce kilometre boyunca uzanan soğuk ve iyonlaşmış gaz bölgesi keşfetti. Bu da cüce gezegenin atmosferinin güneş rüzgârıyla uzaya doğru saçıldığı anlamına geliyor.
NASA Genel Merkezi’nden Jim Green: “Pluto’nun on yıl boyunca süren yolculuğunun meyvesini toplamaya başladık. Pluto hakkındaki keşifler önümüzdeki on yıllar boyunca sürecek” diyor.
