ESO’nun Çok Büyük Teleskopu (VLT) ile alınan bu görüntüde yeni oluşan bir yıldızın oluşumundan arta kalan gaz, parlak mavi yıldızlardan gelen ışıkla besleniyor. Sonuçta LHA 120-N55 adlı, yıldızların ışıldayan bir gaz tabası ile çevrelendiği, dikkat çekici bir renkli salma bulutsusu meydana geliyor. Gökbilimcilerin bu güzel renkli görüntüleri gözleme nedenleri yeni yıldızların geliştiği koşullar hakkında bilgi edinmek.
LHA 120-N55, ya da daha genel ismiyle parıldayan gaz bulutu N55, Samanyolu’nun uydu gökadalarından biri olan, 163 000 ışık-yılı uzaklıklığındaki Büyük Macellan Bulutu’nda yer almaktadır. N55 LMC 4 adı verilen bir süper-dev kürenin ya da süper-kabarcığın içindedir. Süper-kabarcıklar, genellikle yüzlerce ışık-yılı genişliğinde olup, başlangıçta yıldızın çevresinde yer alan gaz ve toz bulutunun, ard arda gelişen yeni oluşan yıldızlardan kaynaklanan şiddetli rüzgârlar ve süpernova patlamalarından geride kalan şok dalgaları ile süpürülmesiyle oluşur.
Bununla birlikte N55’i meydana getiren malzeme, küçük bir gaz ve toz paketi şeklinde geride kalabilmeyi başarmıştır. Süper-kabarcığın içinde kendi başına bir bulutsu olarak kalmakta ve — LH 72 olarak bilinen — parlak mavi ve beyaz yıldız gruplarına ev sahipliği yapmaktadır, ayrıca süper-kabarcığı meydana getiren şiddetli olaydan yüz milyonlarca yıl sonra oluşabilmeyi başarmıştır. LH 72 yıldızları sadece birkaç milyon yıl yaşındadır, bu nedenle N55 etrafındaki uzayı temizleme işinde onların payı henüz yoktur. Bunun yerine yıldızlar bölgedeki ikincil yıldız oluşumunu temsil etmektedirler.
Yeni yıldız nesillerinin oluşması ayrıca görüntüdeki yıldızları çevreleyen renkleri de açıklıyor. Güçlü, mavi-beyaz yıldızlardan gelen yoğun ışıma N55’teki hidrojen atomlarının elektronlarını kopartarak, gazın görünür ışıkta özel bir pembe renkli tonda ışıldamasına neden oluyor. Gökbilimciler parıldayan bu hidrojen gazını gökadalar boyunca gördüklerinde, yeni yıldız oluşumunun izine rastlamış oluyorlar.
N55’teki yıldız-oluşum bölgesinde şimdilik herşey sakin görünse de, büyük değişimler yolda. Birkaç milyon yıl içerisinde, LH 72 grubundaki bazı büyük kütleli ve parlak yıldızlar süpernova şeklinde patlayarak N55’in içeriğini uzaya dağıtacak. Aslında, bir süper-kabarcık içinde bir kabarcık üflenecek, ve yıldızların bitişi ve başlangıcı döngüsü gökadamızın bu yakın komşusunda devam edecek.
Bu yeni görüntü ESO’nun VLT teleskopu üzerindeki Odak Daraltıcı ve düşük dağılımlı Tayfölçeri (FORS2) aygıtı ile alınmıştır. Görüntü, ESO’nun Kozmik Mücevherler programının bir parçası olarak elde edilmiştir. Bu program ESO teleskopları kullanılarak gökbilim görüntülerinin eğitim ve hakla ilişkiler amaçlı kullanımı için geliştirilen yeni girişimdir. Program çoğunlukla gökyüzü koşullarının bilimsel gözlemler için uygun olmadığı zamanları, görsel olarak ilginç, merak uyandırıcı ve ilgi çekici cisimlerin fotoğraflarını çekmek için kullanıyor. Toplanan tüm veriler ayrıca ESO’nun bilim arşiviyle profesyonel gökbilimciler için de uygun hale getirilmektedir.
ESO-Türkiye (Arif Solmaz, Çağ Üniversitesi – Uzay Gözlem ve Araştırma Merkezi, Mersin)
