İki beyaz cüceden oluşan yıldız sisteminde inanılmaz derecede yüksek enerjili ve hızlı gaz fişekleri tespit edildi. Bu tür olayların gözlemi günümüzdeki yıldızların davranışları ve yeteneklerini ortaya koyması açısından önemlidir.
Son derece güçlü ve hızlı gerçekleşen bu tür enerjik patlamalar, bir yıldızın aniden büyük miktarda enerji yayması durumunda ortaya çıkar. Benzer ama daha düşük enerjili durum, Güneş’te, güneş enerjisinde manyetik enerjinin kısa süre içinde serbest kaldığı anlarda da gözlenir. Alışılmadık türden hareketlilik Kuğu takımyıldızındaki en parlak değişken yıldızlardan SS Cyg’nin radyo dalgalarında gözlendi. Şu anki alevlerin üretimi gaz tüketiminin anlaşılmasına yardımcı olmaktadır.
Cüce nova türündeki patlama (SS Cyg benzeri cisimler ve bir beyaz cüce yıldızı ile birlikte olan Güneş benzeri yıldızlar için) düşük seviyeli olmasına karşılık bu şekilde hızlı fişeklerin üretimi ilk kez görüntülendi.
Patlamalar daha önce beyaz cüceler, nötron yıldızları ve hatta farklı gökadalarda bulunan muazzam kütleli karadeliklerde görüldü. Bu tür yıldızlar genellikle (kütle çekimleri nedeniyle büyük miktarda gaz toplayarak) birikim yoluyla arkadaşı olan yıldızdan beslenir. Arada bir bu yıldızlar gazın bir kısmını jetler şeklinde dar bir koni benzeri akışla güçlü şekilde dışarı atar.
Şubat 2016’da SS Cyg hareketliliğine ait ilk gözlemler tipik bir patlama olduğu izlenimini oluşturdu, ancak daha sonra teleskopik analizle hızlı fişeklerin ilginç özelliği ortaya çıktı. En büyüleyici ve beklenmedik olan ise, bir dev fişek patlamasının radyo dalgalarında gözlenmesi oldu. 15 dakikadan az süren bu çok güçlü fişek akışı, en güçlü güneş fışkırmalarından milyon kez daha fazla enerjikti. Kaydedilen radyo verisi sinyali, cüce nova sistemlerinde görülmemiş bir jet enerjisini işaret ediyordu.
Araştırmayı yöneten Oxford Üniversitesi Astrofizik araştırmacısı Dr. Kunal Mooley: “Astrofizikçilerin çoğu SS Cyg sistemini incelemiştir. En yeni ve hızlı bir radyo parlaması olarak nitelendirdiğimiz bu patlama, özellikle sona doğru hızlı ve oldukça parlak oluşan jet akışıyla bizi hayretler içinde bıraktı. Burada yeni fizik sözkonusu. Yavaş yavaş alevin sönmesini beklerken çok daha hızlı ve koni benzeri aktivite gördük ve muazzam miktarda bir enerji çıkışı on dakika gibi kısa süre içinde gerçekleşti. Bunun gibi bir olayı şimdiye kadar hiçbir nova sisteminde görmemiştik” diyor.
“Alanlarında uzman kuramcılar, SS Cyg’de bu hızlı alevlenmelerin nedenlerini bulmak için gözlemcilerle birlikte çalışıyor. Beyaz cüce sistemlerinde, özellikle cüce novalarda gaz birikmesi ve atılması sürecinin anlaşılması için diğer astrofizik alanlarında da bu tür çalışmalar yapılmalıdır.”
Yüz yıl önce keşfedilen SS Cyg gökbilimciler tarafından kapsamlı olarak incelenmiştir. Yıldız sistemi, diğer beyaz cüce sistemleri ile karşılaştırılarak fiziksel süreçler ortaya çıkarılabilir.
Dr. Mooley ve ekibi şimdi daha fazla analiz yapmakta ve cüce nova davranışlarıyla ilgili kesin sonuca ulaşmaya çalışıyor. Aslında yeni jetlerin ortaya çıkıp çıkmayacağını merak ediyor.
Meraklısına, makale linki: https://arxiv.org/abs/1611.07064
