Gezegenler, asteroitler ve kuyruklu yıldızların oluşturduğu Güneş Sistemi evrende çok önemsiz bir alanı kaplar. Güneş sistemlerinin barındığı yüz milyarlarca gökadanın yeraldığı evrende, Samanyolu Gökadamız bile denizde bir damla kadar alanı işgal eder.
Buna karşılık gökada kümeleri olarak adlandırılan devasa yapıları bile gökyüzünde görmek zor olabilir. Burada NASA’nın Geniş alan Kızılötesi Tarayıcısı (WISE) gibi teleskoplar bize yardımcı olur. WISE uzak bir gökada kümesini ortaya çıkardı ve daha binlercesini keşfetmesi bekleniyor.
Bu devasa yapılar binlerce gökadanın kütle çekimiyle birbirine bağlanmasıyla oluşur. Çok erken evrende oluşan madde tohumlarının hızla çoğalması sonucunda büyümüşlerdir.
Florida Üniversitesi’nden Gainesville araştırma programı bilimcilerinden Anthony Gonzalez: “Kozmolojinin en önemli sorunlarından biri evrenimizdeki madde dağılımının nasıl bir etki ile bugün gördüğümüz gökadaları ve devasa yapıları oluşturduğudur” diyor.
“WISE ile milyarlarca ışık yılı uzaklıktaki gökada kümelerini belirleyerek, erken evrende olup bitenleri anlatan kuramları test edebiliriz.”
WISE kızılötesi dalga boyunda tüm gökyüzünü iki defa tarayarak, 2011 yılında çalışmasını tamamladı. 16 inç’lik (40 cm) teleskopunun soğutucusu 2010 yılında bitmesine karşılık, soğutucusu olmadan dört kızılötesi kanalıyla gökyüzünü ikinci kez tarama başarısını gösterdi. Bu sırada görevi NEOWISE yani Dünya’ya yakın asteroitleri keşfetmek olarak belirlenmişti.
NASA, gökbilimcilerin yakın yıldızlardan uzak gökadalara kadar herşeyi inceleyebilmeleri için WISE ekibine gerekli desteği sağladı. En geç 2013 yılında da tüm gökyüzü görüntüleri tüm dünyaya “AIIWISE” projesiyle açılacak.
Gonzalez ve ekibi daha büyük gökada kümelerini görmek için WISE verilerini kullanmaya karar verdi. Buldukları ilk bulanık görünen küme, 7 milyar ışıık yılından daha uzaktaki MOO J2342.0+1301 oldu. Samanyolu’ndan yüzlerce katdan fazla kütleli bir küme.
Geliştirilmiş AIIWISE verileriyle tüm gökyüzünü tarayarak Samanyolu’nun binlerce katı büyüklüğündeki gerçek canavarları görerek erken evren tarihi hakkında bilgi topladılar.
Evrenin ilk döneminde oluşan gökada kümelerini keşfetmek, çok uzakta oldukları için zordur. Üstelik bunları, uzayın genişlemesi nedeniyle yaydıkları ışığın daha uzun kızılötesi dalga boyuna kayması nedeniyle, optik bir teleskopla görmek daha da zordur. Tüm gökyüzünü kızılötesiyle tarayan WISE bu ender yapıları avlayabilir.
NASA’nın Jet İticileri Laboratuarı’ndan Peter Eisenhardt: “Daha küçük alanları sadece 16 inç’lik bir teleskopla gözleyerek, çok fazla uzaktaki gökada kümelerini görebildiğimiz için heyecanlıyız. AIIWISE, uzun pozlama ile oluşturulan verileri izleyerek uzak evrendeki büyük yapıları görebilmemize olanak sağlayan, geniş bir kapı açıyor” diyor.
WISE verileriyle başka projelerle de gezegenler gibi düşük kütleli cisimler dahil, bazı görülemeyen soğuk yıldızlarda aranıyor. WISE Güneş Sistemi’nde büyük bir gezegen ya da küçük bir yıldız olarak nitelenen “Tyche”nin gerçekte var olup olmadığını da ortaya koyabilir.
