Yeni araştırmalar Satürn’ün buzlu uydularının ve ünlü halkalarının yakın zamanda şekil aldığını gösteriyor. Bu yapılar dinozorların saltanatlarını sürdüğü dönemden daha sonra oluşmuş olabilir.
Satürn’ün halkaları 1600’lerden bu yana bilinmektedir ve yaşları tartışma konusudur. En basit varsayım halkaların ve uyduların gezegenin 4,5 milyar yıllık yaşı kadar yaşlı olmalarıdır. 2012 yılında Fransız gökbilimciler Satürn ile içteki uyduların arasındaki etkileşim kuvvetinin, onları daha geniş eliptik yörüngelere ittiğini gösterdi. Bu da uydu ve halkaların günümüz konumlarını almalarına neden olmuştur.
SETI Enstitüsü baş araştırmacısı Matija Cuk: “Uyduların yörüngeleri sürekli değişiyor ki bu kaçınılmaz. Biz de Satürn Sistemi’ndeki iç uyduların tarihlerini ortaya çıkarmak için bilgisayar benzetimlerine başvurduk” diyor.
Araştırma ekibi Satürn’ün buzlu iç uydularının geçmişini anlamak için bilgisayar modellemesi kullandı. Ay’ın Dünya çevresindekine benzer bir yörüngeye sahip olan bir uydu, Satürn’ün birçok uydusu ile aynı alanı paylaşmak zorunda kalırdı. Zaman içinde gel-git kuvvetlerinin etkisiyle bu yörüngeleri farklı hızlarla büyüyecektir. Küçük uydular yörünge düzleminin dışına itilerek başkasının yörüngesinde tedirginlik yaratabilir.
Mevcut durumdaki yörünge eğilmeleri ve genişlemesi bilgisayar modeliyle öğrenilebilir. Örneğin Tethys, Dione ve Rhea gibi küçük uydular böylesi bir değişime uğramış olabilir. Bu da birçok uydunun yörüngesinin değişim içinde olduğu fikrini doğruluyor.
Peki, bunlar nasıl oluştu? Cuk ve ekibi bu önemli soruyu yanıtlayabilmek için NASA’nın Cassini uzay aracının verilerini kullanıyor. Cassini uzay aracı Satürn’ün uydusu Enceladus üzerindeki buz gayzerlerini ortaya çıkarmıştı. Bu gayzerler uyduyu etkileyen gel-git kuvvetlerinin çok güçlü olduğunu gösterdi. Yüzeyi etkileyen kuvvetler Enceladus’un yüzeyini altındaki maddenin dışarı fışkırmasına neden olmaktadır. Son 100 milyon yıllık modelleme uydudan fışkıran maddenin küçük bir uydu oluşturacak kadar çok olduğunu gösterdi. Böylece Satürn’ün daha uzaktaki Titan ve Iapetus uyduları hariç tüm uyduların dinozorların yaşadığı dönemde önemli bir değişim içinde olduğu anlamına gelir.
“Ancak bu bilgi uyduların nasıl oluştuğu sorusunu yanıtlamıyor. Tahminimize göre Satürn’ün çevresinde dolanan uydular vardı ancak bunlar Satürn’ün Güneş çevresindeki yörüngesi nedeniyle oluşan farklı kuvvetlerin etkisinde kalarak yörüngelerini değiştirdi ve birbiriyle çarpıştılar. Bu çarpışmalar şu anki halkaları ve küçük uyduları oluşturdu” diyor Cuk.
Eğer varılan bu sonuç doğru ise Satürn’ün parlak ve göz alıcı halkaları dinozorlardan daha genç olabilir. Aslında tüm bunları yaşamadığımız ve onları şu anki halleriyle gördüğümüz içinde şanslıyız.
