İki lise öğrencisi Türk gökbilimci Tansu Daylan liderliğinde 200 ışık yılı uzakta dört ötegezegen keşfetti. Keşfi makale ile duyuran öğrenciler gezegen keşfeden en genç gökbilimciler unvanına sahip oldular.
Lise öğrencileri Student Research Mentoring Program (Öğrenci Araştırma Mentorluk Programı, SRMP) aracılığıyla araştırma programlarına katılıyor. Programa katılan öğrenciler Harvard ve MIT’te çalışan bilim insanlarıyla çalışma şansını yakalıyor.
Astrokimyacı Clara Sousa-Silva: “Doğrudan öğrenme amaçlı program ile öğrenciler astrofizikte aktif ve son teknolojiye dayalı araştırmalar yapabiliyor” diyor.
Habere konu olan keşif 16 yaşındaki Kartik Pinglé ve 18 yaşındaki Jasmine Wright tarafından gerçekleşti. Üstelik öğrenciler keşiflerini Astronomical Journal’de de yayınladı.
Öğrenciler danışmanları MIT Kavli Astrofizik ve Uzay Araştırmaları Enstitüsünden Tansu Daylan liderliğinde TESS verilerini inceleyip analiz ettiler. TESS, parlak yıldızlara bakarak gezegen tarayan bir uzay teleskopudur.
Ekip Güneş benzeri bir yıldız olan TOI-1233’e odaklandı. Yıldızdan alınan parlaklık eğrileri incelendi.
“Zaman içinde ışık değişimlerine bakarak gezegen görmek istiyorduk. Gezegen yıldızının geçerken parlaklığında küçük değişimler oluşur” diyor Pinglé.
Bir gezegen keşfetmek amacıyla işe girişen ekip TOI-1233 çevresinde dört gezegen keşfedince oldukça heyecanlandılar.
“Çok heyecanlandım ve şok oldum. Bunun Daylan’ın amacı olduğunu biliyorduk. Yani aslında çoklu gezegen sistemi bulmak ve bunun bir parçası olmak harika bir şey” diyor Wright.
Keşfedilen gezegenlerin üçü Neptün’den küçük olduğundan “Neptün-altı” sınıfında gaz devleridir. Gezegenlerin yörünge dönemleri 6 ile 19.5 gün arasındadır. Dördüncü gezegen ise büyüklüğü nedeniyle karasal gezegen olup “Süper-Yer” sınıfındadır ve yörünge dönemi dört günden kısadır.
Daylan bu gezegenleri daha da yakından incelemeyi ümit ediyor. “Türümüz uzun zamandır Güneş Sistemi ötesindeki gezegenleri arıyor. Ama çoklu gezegen sistemlerini keşfedince büyük ikramiyeye kavuşuyorsunuz. Gezegenler aynı yıldızın çevresindeki madde diskinden oluşur, ancak yörüngeleri nedeniyle her birinin oluşumu ve evrimi farklılık gösterir. Bu da yapılarını ve atmosferlerini etkiler. Gezegen oluşumu ve evrimini anlamak için bu tür sistemleri keşfetmek çok önemli” diyor ve ekliyor:
“Bir araştırmacı olarak deneylere ve öğrenmeye açık ve minimum önyargıya sahip genç beyinlerle etkileşimde bulunmak çok keyifli. Ayrıca son teknolojik verilerle ilgili araştırmalara dâhil olmaları onları geleceğin bilimcileri olarak hızla yetiştireceğinden önemlidir”.
Henüz lise öğrencisi olan Pinglé ileride uygulamalı matematik veya astrofizik okumak istiyor. Wright ise İsviçre’deki Edinburgh Üniversitesinde Astrofizik Yüksek Lisans programına kabul edildi.
